Cây xanh là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

Cây xanh là các loài thực vật sống lâu năm như cây gỗ, cây bụi, cỏ lâu năm, đóng vai trò thiết yếu trong cân bằng sinh thái và bảo vệ môi trường sống. Chúng tham gia vào quang hợp, lọc không khí, điều hòa khí hậu và góp phần quan trọng trong quy hoạch đô thị, nông nghiệp bền vững và sức khỏe cộng đồng.

Định nghĩa cây xanh

Cây xanh là thuật ngữ mô tả các loài thực vật thân gỗ hoặc thân mềm sống lâu năm, bao gồm cây bụi, cây cỏ lâu năm và cây cảnh, đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái và đời sống con người. Cây xanh thực hiện chức năng quang hợp, hấp thụ CO₂ và thải O₂, đồng thời cung cấp môi trường sống, bảo vệ đất và điều hòa vi khí hậu đô thị.

Theo FAO, cây xanh bao gồm cả diện tích rừng tự nhiên và không gian xanh đô thị, là thành phần chính của hệ sinh thái có khả năng hấp thụ carbon, ngăn chặn xói mòn đất và duy trì đa dạng sinh học.

Trong đô thị, cây xanh còn bao gồm các loại cây trồng tạo cảnh quan, phục vụ giải trí và giao tiếp xã hội, kết hợp chức năng thẩm mỹ, sinh học và kinh tế, đồng thời cải thiện chất lượng sống và sức khỏe cộng đồng.

Phân loại cây xanh theo sinh thái và hình thái

Cây xanh được phân loại dựa trên đặc điểm hình thái và môi trường sống:

  • Cây thân gỗ: thân cứng, tuổi thọ cao, ví dụ như lim, xà cừ, lâu năm và linh trưởng.
  • Cây bụi: cao dưới 6m, thân mềm hoặc gỗ hóa một phần, dùng cải tạo cảnh quan đường phố.
  • Cây cỏ lâu năm: không có thân gỗ, sống nhiều mùa, phủ xanh mặt đất như cỏ lau, hoa xuyến chi.
  • Cây dây leo: leo theo giàn, tường, thường dùng làm cây bóng mát hoặc trang trí ngoại thất.

Theo chức năng và môi trường, cây xanh chia thành cây rừng, cây công viên, cây đường phố và cây trồng trong nhà. Mỗi nhóm yêu cầu chăm sóc và mang lại chức năng sinh thái khác nhau.

Phân loại theo hệ sinh thái góp phần thiết kế các mô hình quản lý phù hợp như rừng phòng hộ, xanh đô thị, xanh nông nghiệp, giúp tối ưu hóa lợi ích đa dạng sinh học và kinh tế.

Chức năng sinh học và sinh thái của cây xanh

Cây xanh là công cụ chính trong quá trình quang hợp, chuyển hóa CO₂ và nước thành oxy và glucose, theo phương trình:

6CO2+6H2O→aˊnh saˊngC6H12O6+6O26CO_2 + 6H_2O \xrightarrow{\text{ánh sáng}} C_6H_{12}O_6 + 6O_2

Quang hợp không chỉ duy trì lượng O₂ cần thiết cho hệ sinh thái mà còn giảm thiểu hiệu ứng nhà kính. Ngoài ra, rễ cây cố định đất, ngăn xói mòn, duy trì cấu trúc và độ phì nhiêu của đất.

Cây xanh cũng tham gia lọc không khí, hấp thụ bụi mịn và kim loại nặng, góp phần cải thiện chất lượng môi trường đô thị. Phytoremediation tận dụng khả năng này để làm sạch đất và nước ô nhiễm.

Tác động đến sức khỏe và môi trường sống

Cây xanh mang lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe thể chất và tinh thần con người. Các nghiên cứu trên NCBI cho thấy không gian xanh giúp giảm stress, cải thiện tâm trạng, giảm huyết áp và tăng cường hệ miễn dịch.

Trong đô thị, cây xanh làm mát môi trường, giảm “nhiệt đảo đô thị”, giúp giảm năng lượng tiêu thụ và cải thiện chất lượng sống. Cây xanh còn làm giảm tiếng ồn, tạo môi trường sống thư giãn và thúc đẩy các hoạt động ngoài trời.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra tỷ lệ trầm cảm và các vấn đề tâm thần cao hơn đáng kể ở khu vực thiếu cây xanh, nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển không gian xanh trong quy hoạch đô thị.

Vai trò trong đô thị hóa và quy hoạch bền vững

Cây xanh là thành phần trọng yếu trong quy hoạch không gian đô thị hiện đại, đóng vai trò giảm thiểu tác động tiêu cực từ bê tông hóa và biến đổi khí hậu. Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), một đô thị bền vững cần đạt tỷ lệ không gian xanh tối thiểu 9–10 m²/người để đảm bảo môi trường sống lành mạnh.

Ở nhiều thành phố lớn như Singapore, Seoul hay Melbourne, cây xanh được tích hợp vào hệ thống cơ sở hạ tầng như mái nhà xanh, tường đứng sinh học và vành đai sinh thái quanh khu dân cư. Những chiến lược này giúp làm giảm nhiệt độ không khí tới 2–4°C, đồng thời tăng tính đàn hồi đô thị trước thiên tai và hiện tượng thời tiết cực đoan.

Các hình thức tích hợp cây xanh vào đô thị:

  • Cây xanh đường phố: tạo bóng mát, giảm bụi và tiếng ồn
  • Công viên và hành lang xanh: hỗ trợ đa dạng sinh học và giao thông phi cơ giới
  • Vườn trên mái và tường xanh: điều hòa vi khí hậu, giảm thất thoát năng lượng

Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến cây xanh

Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi mạnh mẽ sinh lý và phân bố của nhiều loài cây xanh. Sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu, biến đổi lượng mưa và gia tăng hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, hạn hán khiến nhiều hệ thực vật suy yếu, giảm khả năng hấp thụ nước, dễ bị sâu bệnh và thậm chí chết hàng loạt.

Các loài cây ưa lạnh đang dần dịch chuyển lên vùng cao hoặc vĩ độ cao hơn, trong khi các loài bản địa vùng nhiệt đới cũng bị ảnh hưởng bởi sự tăng nhiệt độ và cường độ bức xạ mặt trời. Theo báo cáo IPCC, nếu nhiệt độ toàn cầu tăng trên 2°C, có thể khiến 20–30% loài cây hiện tại mất vùng sống tự nhiên.

Tác động cụ thể của biến đổi khí hậu đến cây xanh:

Yếu tố khí hậuTác động đến cây xanh
Nhiệt độ tăngGiảm khả năng quang hợp, khô héo, giảm năng suất sinh trưởng
Biến động lượng mưaGây stress sinh lý, hạn hán, úng ngập
Tăng tần suất thiên taiLàm đổ cây, gãy cành, tăng dịch bệnh và sâu hại

Bảo tồn và phục hồi cây xanh

Các chiến lược bảo tồn cây xanh bao gồm quản lý rừng bền vững, bảo vệ cây di sản, phát triển vườn ươm và áp dụng công nghệ theo dõi không gian xanh bằng vệ tinh, cảm biến từ xa và hệ thống GIS. Phục hồi cây xanh là một trong những phương pháp then chốt để ứng phó với suy thoái đất, mất đa dạng sinh học và khí hậu khắc nghiệt.

Sáng kiến UN Decade on Ecosystem Restoration do Liên Hợp Quốc khởi xướng đã đặt mục tiêu khôi phục ít nhất 350 triệu ha hệ sinh thái bị suy thoái trên toàn cầu vào năm 2030. Trong đó, cây xanh đóng vai trò cốt lõi trong phục hồi rừng, vùng đất khô cằn và khu vực đô thị thiếu thảm thực vật.

Hoạt động bảo tồn bao gồm:

  • Thiết lập khu bảo tồn thực vật quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng
  • Trồng lại rừng bản địa, ưu tiên các loài thích nghi khí hậu mới
  • Tăng cường nhận thức cộng đồng, phối hợp cùng chính quyền địa phương

Cây xanh trong nông nghiệp và kinh tế

Trong nông nghiệp, cây xanh không chỉ đóng vai trò cải tạo đất mà còn là nguồn sinh kế bền vững cho hàng triệu nông dân. Mô hình nông lâm kết hợp (Agroforestry) tích hợp cây gỗ, cây ăn quả và cây công nghiệp với cây trồng ngắn ngày, giúp tăng năng suất đất, giảm sâu bệnh và bảo vệ môi trường.

Các loài cây như điều, cà phê, cao su, bạch đàn là những cây kinh tế có giá trị xuất khẩu cao. Ngoài ra, trồng cây cảnh, cây thuốc và cây ăn quả quy mô hộ gia đình còn tạo thêm nguồn thu nhập phụ, nâng cao an ninh lương thực và đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp.

Lợi ích kinh tế của cây xanh còn thể hiện trong ngành công nghiệp gỗ, dược phẩm từ cây, mỹ phẩm thiên nhiên và du lịch sinh thái dựa trên cảnh quan rừng, công viên quốc gia và vườn thực vật.

Tài liệu tham khảo

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề cây xanh:

Ảnh hưởng của pH và NaHCO3 đến hiệu quả của Imazalil trong việc ức chế sự nảy mầm của Penicillium digitatum và kiểm soát nấm mốc xanh sau thu hoạch trên trái cây họ cam quýt Dịch bởi AI
Plant Disease - Tập 89 Số 6 - Trang 640-648 - 2005
Trong điều kiện in vitro, bào tử của Penicillium digitatum nảy mầm mà không bị ức chế ở pH từ 4 đến 7, nhưng bị ức chế ở pH cao hơn. Nồng độ ước tính của imazalil (IMZ) trong môi trường khoai tây-dextrose broth-Tris gây giảm 50% sự nảy mầm của bào tử (ED50) của một phân lập nhạy cảm với IMZ M6R ở các pH 4, 5, 6 và 7 lần lượt là 0.16, 0.11, 0.015 và 0.006 μg/ml. Nồng đ...... hiện toàn bộ
#Imazalil #Penicillium digitatum #pH #NaHCO<sub>3</sub> #nấm mốc xanh #trái cây họ cam quýt
ĐẶC ĐIỂM THÀNH PHẦN LOÀI VÀ CHỈ SỐ ĐA DẠNG SINH HỌC CỦA THỰC VẬT THÂN GỖ ƯU HỢP CÂY HỌ DẦU THUỘC RỪNG KÍN THƯỜNG XANH Ở HUYỆN A LƯỚI, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ: SPECIES COMPOSITION AND BIODIVERSITY INDICES OF WOODY PLANT ASSEMBLAGES HAVING THE DISTRIBUTION OF DIPTEROCARPACEAE SPECIES IN A LUOI DISTRICT, THUA THIEN HUE PROVINCE
Tạp chí Khoa học và Công nghệ Nông nghiệp - Tập 4 Số 1 - Trang 1776-1786 - 2020
Họ Dầu (Dipterocarpaceae) chủ yếu là cây thân gỗ, có nhiều giá trị về kinh tế, sinh thái và bảo tồn. Nghiên cứu này đánh giá những đặc trưng về thành phần loài, đa dạng sinh học của ưu hợp thực vật thân gỗ có cây họ Dầu ở kiểu rừng kín thường xanh tại huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế. Trong 49 OTC (20 × 20 m), nghiên cứu đã ghi nhận được 111 loài, 75 chi và 42 họ, trong đó có 3 loài họ Dầu là Dầu...... hiện toàn bộ
#Dipterocarp species #Species composition #Species diversity #Woody plant assemblages #Cây họ Dầu #Thành phần loài #Đa dạng loài #Ưu hợp
Công viên cây xanh thành phố Hồ Chí Minh: Sự hình thành, xu hướng sử dụng, phát triển và các vấn đề tồn tại
VNU Journal of Science: Social Sciences and Humanities - Tập 31 Số 3 - 2015
Hệ thống công viên và cây xanh tại thành phố Hồ Chí Minh được hình thành và phát triển qua mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau. Trong quá trình này, hình thức sử dụng cũng như xu hướng phát triển và quy hoạch mỗi công viên cũng khác nhau. Bài viết với mục đích mang đến cái nhìn tổng quan về sự hình thành và phát triển không gian xanh thành phố Hồ Chí Minh và nhìn lại vai trò, các loại hình của không g...... hiện toàn bộ
NGHIÊN CỨU TUYỂN CHỌN CHỦNG VI SINH VẬT PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT SỢI TỪ CÂY GAI XANH (Boehmeria nivea tenacissima (L.) Gaud.)
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Tân Trào - Tập 7 Số 22 - 2021
Trong quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cây gai nổi lên như một đối tượng sáng giá để nhiều địa phương lựa chọn thay cho các cây trồng khác kém hiệu quả. Diện tích cây gai xanh lấy sợi của Việt Nam đã trên 1000 ha (2018). Sau khi lấy vỏ làm sợi, một lượng lớn bã thải thân lá cây gai được thải ra ngoài môi trường. Các chất thải hữu cơ sau một thời gian để ngoài tự nhiên nó bị phân hủy sinh học...... hiện toàn bộ
#Green thorn (Ramie); Bioproducts; Cellulose resolution
Nghiên cứu sự tích lũy chì trong môi trường của cây rau cải xanh bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử.
Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Công nghệ - Tập 20 Số 3 - 2004
Rau cải xanh (Brassica thuộc họ Brassicaceac) thuộc loại hoa thập tự, là thực vật thân cỏ, sông một năm hoặc hơn một nám, có giá trị dinh dường cao [7.4].Trong rau cải xanh có chứa nhiều loại vitamin, gluxit và các khoáng chất dinh dường khác [7]. Đây là loại rau được dùng khá phố biến trong khẩu phần ăn của con người .Song do môi trường ngày càng bị ô nhiễm, khiến cho chất lượng rau bị ánh hưởng....... hiện toàn bộ
Xây dựng một số giải pháp quy hoạch cây xanh trên đường quốc lộ vùng đồng bằng sông Hồng
VNU Journal of Science: Earth and Environmental Sciences - Tập 32 Số 1S - 2016
Tóm tắt: Kết quả nghiên cứu của các tác giả cho thấy việc quy hoạch cây xanh trên các tuyến giao thông đường bộ vùng đồng bằng sông Hồng chưa tạo được sự đồng bộ, thống nhất. Để quy hoạch tốt cây xanh trên đường cần chú ý đến các yếu tố địa điểm, xã hội và kinh tế, các nguyên tắc, yêu cầu và các tiêu chuẩn lựa chọn loài cây phù hợp. Trong nghiên cứu này, một số loài cây xanh đã được đề xuất cho mộ...... hiện toàn bộ
NGHIÊN CỨU TUYỂN CHỌN CHỦNG VI SINH VẬT PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT SỢI TỪ CÂY GAI XANH (Boehmeria nivea tenacissima (L.) Gaud.)
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Tân Trào - Tập 8 Số 2 - 2022
Trong quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cây gai nổi lên như một đối tượng sáng giá để nhiều địa phương lựa chọn thay cho các cây trồng khác kém hiệu quả. Diện tích cây gai xanh lấy sợi của Việt Nam đã trên 1000 ha (2018). Sau khi lấy vỏ làm sợi, một lượng lớn bã thải thân lá cây gai được thải ra ngoài môi trường. Các chất thải hữu cơ sau một thời gian để ngoài tự nhiên nó bị phân hủy sinh học...... hiện toàn bộ
#Green thorn (Ramie) #Bioproducts #Cellulose resolution
TỐI ƯU HÓA QUÁ TRÌNH TÁCH CHIẾT FLAVONOID TỪ CÂY GAI XANH CAO BẰNG
TNU Journal of Science and Technology - Tập 207 Số 14 - Trang 207-212 - 2019
Mục đích của nghiên cứu là khảo sát đơn yếu tố nồng độ dung môi ethanol, thời gian, nhiệt độ, tỉ lệ nguyên liệu/ dung môi chiết, ảnh hưởng tới quá trình tách chiết flavonid từ cây gai xanh cho kết quả tương ứng: 70%; 90 phút; 80°C; 1/15 (w/v). Trên cơ sở khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến điều kiện chiết tách thì nồng độ dung môi, thời gian chiết và tỷ lệ nguyên liệu/ dung môi là những yếu tố ảnh h...... hiện toàn bộ
#Cao Bang province #Boehmeria nivea (L.) Gaud #extraction #flavonoids #optimize
HIỆU QUẢ KINH TẾ CÂY ĐẬU XANH TRONG HỆ THỐNG
Tổ chức cây xanh tiểu cảnh cho mặt đứng công trình cao tầng
Tạp chí Khoa học và Công nghệ - Đại học Đà Nẵng - - Trang 49-54 - 2020
- Mục tiêu chính của đề tài là đưa ra các giải pháp có tính khả thi cho việc cải thiện vi khí hậu và diện mạo cho công trình cao tầng bằng cách bố trí tiểu cảnh sân vườn, góp phần ứng phó với việc biến đổi khí hậu và việc xây dựng quá mức. Tác giả đã đề xuất ra các giải pháp hợp lý kèm theo các ví dụ cụ thể cho việc phát triển không gian xanh ở nhà cao tầng. Các phương pháp nghiên cứu chính được t...... hiện toàn bộ
#Không gian xanh #bố trí Không gian xanh #phát triển #ứng dụng #tiện nghi
Tổng số: 66   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7

Chủ đề khác

#rối loạn phát triển

Rối loạn phát triển là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học

#mô hình tiền lâm sàng

Mô hình tiền lâm sàng là gì? Nghiên cứu khoa học liên quan

#phát triển cây trồng

Phát triển cây trồng là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học

#đánh giá hiệu quả

Đánh giá hiệu quả là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#loại bỏ

Loại bỏ là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#chất ô nhiễm

Chất ô nhiễm là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

#trường học

Trường học là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#mô hình độ cao số

Mô hình độ cao số là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#mô hình vũ trụ học

Mô hình vũ trụ học là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#brca1

Brca1 là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan


Xem thêm